Checklista WCAG 2.1 - sprawdź, czy jesteś gotowy na nowe standardy dostępności cyfrowej
Ten artykuł został sprawdzony i zaktualizowany 10.01.2024
Dostępność cyfrowa wkrótce obowiązywać będzie większość firm produkcyjnych i usługowych w Polsce. To skutek Dyrektywy Unijnej (UE) 2019/882, która zobowiązuje przedsiębiorców do spełnienia standardów zgodnych z Web Content Accessibility Guidelines (WCAG).
Czasu jest niewiele, bo wprowadzenie zmian to wymagający i czasochłonny proces. Wiedzą o tym instytucje publiczne, które mają obowiązek wdrożenia WCAG od 2019 roku.
Sprawdź, na co należy zwrócić uwagę, by Twoja strona spełniała wymogi dostępności dla osób z niepełnosprawnościami. Pobierz checklistę, która pomoże Ci zorganizować pracę programistów, UX-owców i contentowców.
Czym jest WCAG?
Web Content Accessibility Guidelines (WCAG) to zbiór dokumentów publikowanych z inicjatywy World Wide Web Consortium (W3C) - organizacji zajmującej się regulowaniem wytycznych dotyczących pisania i przesyłu stron WWW. Celem standardu WCAG jest zwiększanie dostępności witryn internetowych dla osób z niepełnosprawnościami oraz zapewnianie równouprawnienia wszelkich sposobów korzystania z Internetu.
"Jedną z kluczowych kwestii pojawiających się coraz częściej w kontekście witryn internetowych jest zapewnienie odpowiedniej dostępności dla jak najszerszego grona użytkowników. Spełnienie kryteriów WCAG pozwala zagwarantować równy dostęp do treści zamieszczanych w Internecie dla wszystkich osób, niezależnie od ich wieku, stanu zdrowia czy oprogramowania lub sprzętu, z jakiego korzystają".
Aleksander Makowski
Expert ds. Portali i rozwiązań Content Management System
e-point SA
Obowiązującą obecnie wersją dokumentu jest WCAG 2.1. Wytyczne dotyczą tworzenia stron internetowych i aplikacji w sposób umożliwiający pełne i sprawne korzystanie z nich przez użytkowników z niepełnosprawnościami np. wzroku, słuchu, ruchu, czy też z niepełnosprawnością intelektualną lub zaburzeniami poznawczymi.
Dostosowanie biznesu do standardów WCAG 2.1
Proces zmian w kierunku WCAG wkrótce dotyczyć będzie również większości przedsiębiorców. W 2019 roku opublikowana została Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/882 (Europejski Akt o Dostępności, z ang. European Accessibility Act). Dokument zobowiązuje producentów i usługodawców do zmian w kierunku m.in. poprawy cyfrowej dostępności. Brak tych rozwiązań może wiązać się ze zgłoszeniami do Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych i możliwą karą Urzędu Rady Ministrów lub organów mu podległych wyznaczonych do nadzoru nad procesem cyfrowej dostępności.
W Polsce za wdrożenie dyrektywy unijnej odpowiada Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej. W tym celu resort prowadzi prace nad projektem ustawy, która w pełni obowiązywać zacznie od 28 czerwca 2025 r. Od tego dnia firmy z obszaru m.in.:
- handlu elektronicznego,
- technologii informacyjnych,
- transportu,
- finansów i bankowości,
- importu i dystrybucji,
- telekomunikacji
będą zobligowane do spełnienia ustawowych wymogów dostępności. Brak zmian w tym zakresie wiązać się będzie z możliwością nałożenia przez ustawodawcę określonych w prawie kar.
W kwietniu 2019 roku w życie weszła ustawa o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych, która wprowadza obowiązek umieszczania na stronach www deklaracji dostępności podmiotów publicznych, a także określa kompetencje Ministerstwa Cyfryzacji w zakresie monitoringu stron www i aplikacji mobilnych.
Jak wdrażać wytyczne WCAG 2.1?
Przykładem dobrych praktyk w zakresie wdrażania rozwiązań zwiększających dostępność są giganci technologiczni jak Apple czy Google. Kiedy na rynku pojawił się pierwszy iPhone, firma zaczęła rozważać konsekwencje dotyczące wpływu urządzenia z ekranem dotykowym na osoby niewidome. Te rozważania doprowadziły do opracowania pierwszego na świecie czytnika ekranu opartego na gestach — VoiceOver.
Z wykluczeniem cyfrowym od lat skutecznie walczy również Google. Wśród wprowadzonych przez firmę innowacji są m.in.: autouzupełnianie (początkowo zostało wdrożone właśnie dla osób niepełnosprawnych), sterowanie głosowe, czy automatyczne napisy tworzone dzięki technologii machine learning. Wiele tych rozwiązań spotkało się z tak dużym entuzjazmem wśród użytkowników, że obecnie są one powszechnie wykorzystywane również przez pełnosprawnych klientów. Praca nad implementacją standardów WCAG dla firm i instytucji oznaczać będzie konieczność wdrażania podobnych technologii.
Wraz ze zwiększeniem dostępności strony www dla osób z niepełnosprawnościami, pojawia się również potrzeba zaprojektowania lepszego User Experience. Kryteria takie jak odpowiedni kontrast elementów na stronie, wielkość czcionek pozwalająca na wygodne odczytywanie treści czy klarowna nawigacja sprawiają, że wszyscy użytkownicy portalu mogą w wygodny i zrozumiały sposób z niego korzystać.
Trzeba jednak pamiętać, że dostosowanie portalu dla osób z niepełnosprawnościami jest procesem, który nie ma jednej drogi czy zdefiniowanego końca. Wraz z nowymi narzędziami, ulega zmianie sposób konsumowania i interpretowania treści przez różne osoby. Niezależnie od wyboru narzędzia i metody, bardzo istotne jest, aby dbałość o dostępność wprowadzić na każdym etapie tworzenia i udostępniania treści. Dzięki takim staraniom można dać szansę wykluczonym dotąd ludziom na funkcjonowanie w przestrzeni internetowej, co w dzisiejszych czasach jest prawem każdego człowieka, a nie wyłącznie przywilejem.
Narzędzie ułatwiające dostosowanie stron do WCAG 2.1
Przy projektowaniu portalu o wysokiej dostępności konieczne jest kompleksowe podejście. Należy zacząć od zaprojektowania UX i GUI, które po iteracjach pozwoli na stworzenie dostępnego layoutu. Następnie te projekty wizualne trzeba wdrożyć do systemu zarządzania treścią (CMS), który WCAG obsłuży w warstwie funkcjonalnej oraz ułatwi utrzymanie i rozwijanie portalu. Z tych powodów w e-point SA dostosowujemy naszą autorską platformę e-point CMS do wymogów związanych z WCAG.
"e-point CMS powstał na bazie 20 lat doświadczeń w budowie portali lub szerzej doskonałej warstwy experience dla różnych systemów firmy. Jest rozwijany w trzech kluczowych dla biznesu obszarach: funkcjonalność, sprawność działania i bezpieczeństwo. Składa się z wielu modułów, które ułatwiają pracę zespołom biznesowym odpowiedzialnym za sprawną komunikację z klientami, bez konieczności zaangażowania wewnętrznych działów IT. Mając na uwadze rosnące znaczenie cyfrowej dostępności i nadchodzące zmiany prawne ulepszamy nasz produkt pod kątem dostępności zgodnie z wymogami WCAG".
Łukasz Trzaska
Dyrektor Rozwoju DXP
e-point
W jaki sposób przeprowadzić audyt WCAG?
Istnieje kilka różnych sposobów na sprawdzenie spełnienia przez stronę kryteriów WCAG. Najprostszym jest skorzystanie z wtyczek lub checkerów, których lista znajduje się w przygotowanej przez nas checkliście. Można również samodzielnie przeanalizować wykaz kryteriów, który znajduje się na stronie W3C.
Należy jednak zwrócić uwagę na fakt, że automatyczne rozwiązania pokazują okrojony wynik stopnia dostępności strony. W3C zwraca uwagę na to, że nawet spełnienie reguł WCAG nie zawsze musi oznaczać, że treść na stronie jest zawsze łatwa do przyswojenia dla szerokiego grona osób z niepełnosprawnościami.
Dlatego najbardziej przekrojowym i dokładnym rozwiązaniem jest przeprowadzenie na stronie audytu. Istnieje wiele firm, które korzystają z pomocy osób z niepełnosprawnościami, dzięki czemu mogą sprawdzić, czy dana strona internetowa jest zgodna z WCAG 2.1. Ponadto testy są przeprowadzane w na różnych przeglądarkach i urządzeniach, co pozwala na uzyskanie przekrojowego obrazu dostępności. Jedną z firm odpowiadających za takie testy jest fundacja Widzialni, która od 2009 roku zajmuje się przeciwdziałaniem wykluczeniu cyfrowemu i społecznemu.
Dostępność cyfrowa to szansa dla biznesu
Poza aspektami prawnymi oraz potrzebą dostosowania się do dynamiki transformacji cyfrowej wywołaną COVID-19 kluczową kwestią pozostają czynniki demograficzne, które ukazują zakres problemu. Według danych GUS z 2023 roku w Polsce mieszka aż 2,3 mln osób posiadających orzeczenie o niepełnosprawności. Szacuje się jednak, że w rzeczywistości jest ich dużo więcej – od 4 do 7 mln.
Mogą one mieć trudności z korzystaniem z usług banków czy sklepów internetowych właśnie przez brak cyfrowego dostosowania do ich potrzeb. To bardzo liczna grupa ludzi, która nierzadko jest pomijana podczas tworzenia stron www czy aplikacji. To sprawia, że tworząc strony zgodne z kryteriami WCAG wraz ze zmniejszeniem wykluczenia cyfrowego ludzi, zyskuje się dostęp do bardzo szerokiego grona potencjalnych nowych klientów.
Blisko 65% konsumentów z niepełnosprawnością porzuca koszyk zakupowy z powodu słabej dostępności sklepu internetowego.
Niezależnie od potrzeby dotarcia do kolejnych grup klientów czy wprowadzanych wymogów prawnych, należy pamiętać przede wszystkim o społecznej odpowiedzialności sektora prywatnego. Prowadzenie biznesu powinno wiązać się z wykluczeniem jakiejkolwiek z grup. Nieustanna praca nad poprawą i zwiększaniem dostępności cyfrowej to tematy, nad którymi powinni pracować właściciele i decydenci firm, aby jak najbardziej usprawniać cyfrową przestrzeń.
Szczęśliwie, wiele firm już teraz stara się wdrożyć standardy WCAG ze względu na chęć dotarcia do jak największej liczby klientów, a także spełnienia wytycznych związanych ze zrównoważonym rozwojem (ESG). To pokazuje, że dostępność to nie chwilowy temat, a globalny trend związany z demokratyzacją cyfrową, który traktowany jest na równi z innymi celami, aby odpowiedzieć na cyfrowe potrzeby ludzi.
Nowe standardy WCAG 2.2. - co warto wiedzieć?
5 października 2023 roku konsorcjum W3C wprowadziło wersję 2.2. swojego standardu WCAG. Wprowadza ona usprawnienia w wersji 2.1. dotyczące między innymi widoczności fokusa, ruchu przeciągania obiektów na stronie, pomocy kontekstowej czy dostępności uwierzytelniania.
Choć zmiany są jak najbardziej wartościowe i warte wprowadzenia, na ten moment nie wiadomo czy nowy wariant WCAG będzie wymagany prawnie do zaimplementowania. Standardem prawnym dla dostępności nadal jest WCAG na poziomie 2.1. zgodnie z ustawą z dnia 4 kwietnia 2019r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych.