Dostępność cyfrowa w biznesie - wywiad z Aleksandrem Makowskim
26 kwi 2023 / 4min
Transformacja cyfrowa biznesu powinna uwzględniać również potrzeby osób z niepełnosprawnościami, szczególnie że już niedługo będzie to obowiązek prawny - mówi Aleksander Makowski z e-point SA.
Paweł Poręba
e-point S.A.
Aleksander Makowski
e-point S.A.
Co jest najtrudniejsze w budowaniu projektów cyfrowej dostępności?
Świadomość, że to ważny element komunikacji ze względu na zmieniające się otoczenie biznesowe firm, potrzeby klientów, demokratyzację cyfrową. Kluczem jest umiejętne włączenie tego procesu w zmiany technologiczne na portalu czy w komunikacji cyfrowej z klientem.
Ważne jest też zrozumienie skali zagadnienia - szacuje się, że na świecie jest ok. miliard osób z niepełnosprawnościami, a w samej Polsce ok. 4,7 milion, czyli ponad 12% Polaków. Skala przekłada się bezpośrednio na stopień złożoności przedsięwzięcia - ta duża grupa ludzi posiada nierzadko różne potrzeby związane z interakcją z treściami, które należy zaadresować, np. tworzenie treści dostępnej dla czytników ekranów czy dostosowanie treści na stronie do różnych ekranów poprzez odpowiednie kontrasty i wielkość czcionek.
Warto pamiętać, że dostosowanie portalu dla osób z niepełnosprawnościami jest procesem, który nie ma jednej drogi czy zdefiniowanego końca. Dlatego niezależnie od wyboru narzędzia i metody, bardzo istotne jest, aby dbałość o dostępność wprowadzić na każdym etapie tworzenia i udostępniania treści.
Jak sobie poradzić z tym, aby sprawnie przeprowadzić taką zmianę?
Przede wszystkim zacząć od dokładnego zrozumienia zagadnienia dostępności. Określają ją wytyczne zwane WCAG (Web Content Accessibility Guidelines). W ten sposób określa się, jak powinna wyglądać i zachowywać się strona internetowa, aby była dostępna dla osób z niepełnosprawnościami. W skrócie, zmiany powinny dotyczyć 4 obszarów: Postrzegalność, Funkcjonalność, Zrozumiałość, Solidność. W tych obszarach znajdują się kryteria, które są podzielone na trzy poziomy: A, AA oraz AAA. Spełnienie wszystkich wymagań z poziomów A oraz AA pozwala na pokrycie większości problemów związanych z dostępnością, chociaż oczywiście należy dążyć do spełnienia również kryteriów z poziomu AAA.
W momencie zgłębienia tematu można już przejść do zdefiniowania poziomu spełnienia kryteriów WCAG oraz wszelkich potencjalnych wyzwań, które wiążą się z osiągnięciem wymaganej dostępności. Aby ułatwić ten proces, przygotowaliśmy listę pytań, na które należy znać odpowiedź przed rozpoczęciem pracy nad dostępnością strony. Lista ta ma pomóc w wewnętrznym rozeznaniu dotyczącym stanu dostępności portalu.
Kolejnym krokiem jest zlecenie przeprowadzenia audytu WCAG przez zewnętrzną firmę. Teoretycznie może się okazać, że nasza strona jest już dostosowana pod WCAG i żadnego problemu nie ma. Niemniej jednak, zdecydowanie warto skorzystać z takiej pomocy, aby móc działać dalej samodzielnie lub przy pomocy firmy, która ma doświadczenie w zapewnianiu dostępności cyfrowej.
Kto w firmie odpowiada za zapewnienie dostępności cyfrowej?
Praktycznie każda osoba pracująca nad portalem. Dostępność jest zagadnieniem łączącym programowanie, UX oraz content. Kod strony musi być napisany tak, aby osoby z różnymi czytnikami mogły odczytać stronę. Oprócz tego wielkości ikon, kontrasty, czas przewijania banerów muszą być odpowiednio dostosowane do jak najszerszego grona odbiorców z niepełnosprawnościami, a treść strony musi być napisana w przejrzysty sposób.
Dostępność jest niesłychanie złożonym zagadnieniem, co utrudnia koordynację zadań nad całym procesem. W dużych firmach mogą być za nią odpowiedzialne osoby, które zajmują stanowisko dyrektora ds. digitalu, czy generalnie wskazujące kierunek technologicznych zmian, jednak często trudno znaleźć jedną osobę w firmie zajmującą się dbaniem o dostępność.
Nad tym wszystkim powinien czuwać Zarząd, jeśli w jego misji firmy wpisana jest inkluzywność czy pozafinansowe raportowanie zgodnie z kryteriami ESG. Jednak niezależnie do działu, departamentu czy konkretnej osoby, która ten proces będzie prowadzić, liczy się fakt, że trzeba umiejętnie łączyć potrzebne zmiany w całość.
Dlaczego w 2023 roku to teraz takie ważne?
Bardzo duży wpływ ma na to dyrektywa unijna, czyli “Europejski Akt o dostępności”. Nakłada ona na firmy oferujące produkty i usługi min. obowiązek zapewnienia cyfrowej dostępności. Dyrektywa została opublikowana 17 kwietnia 2019 r., natomiast termin na dostosowanie się do wymogów prawnych upływa 28 czerwca 2025 roku, czyli za nieco ponad 2 lata. To niewiele czasu, bo przygotowanie oferty produktów i usług do standardu WCAG to czasochłonny proces. Wystarczy spojrzeć, jak to wygląda w instytucjach publicznych. Dobrym przykładem są też banki, które adaptują swoje portale i strony do wymogów dostępności, co pokazują cyklicznie przeprowadzane analizy.
Kto będzie weryfikował czy strona spełnia wymagania?
Podobnie jak przy pierwotnym rozeznaniu - można wewnętrznie sprawdzać strony darmowo dostępnymi narzędziami, natomiast najlepszym sposobem jest przeprowadzenie audytu w firmie, która profesjonalnie się tym zajmuje. Z reguły firmy te posiadają audytorów z niepełnosprawnościami, co sprawia, że mogą oni dokładniej sprawdzić stronę, aniżeli zrobiłaby to osoba bez niepełnosprawności.
Co w przypadku gdy portal jest tak rozbudowany, że dostosowanie może być trudnym procesem?
Dużo zależy od tego, czy firma planuje zająć się pracą nad dostępnością wewnętrznie czy przy pomocy zewnętrznej firmy. Jeśli firma decyduje się na procesowanie wewnętrzne, to na pewno kluczowe jest rozbicie zadań na drobniejsze elementy. Szczęśliwie, elementy WCAG można wprowadzać stopniowo, zamiast zaimplementowania wszystkich zmian na portalu jednocześnie. Audytorzy WCAG często zwracają uwagę na to, które błędy są krytyczne, a które marginalne, co pozwala na lepsze rozeznanie w sytuacji, a w konsekwencji na łatwiejsze zorganizowanie prac. Natomiast zdecydowanie prostsze dla firmy będzie przekazanie tego zagadnienia ekspertom, którzy mają już doświadczenie w dostosowywaniu stron pod WCAG, ponieważ praca nad dostępnością ze względu na szeroki zakres najpewniej będzie trudnym procesem.
Dostępność jest jednym z powodów, dla których rekomendujemy firmom przejście na e-point CMS - nasz autorski system do zarządzania treścią strony. Oprócz funkcjonalności takich jak natywne dopasowanie do RWD, Content API czy szereg usprawnień prac redaktorskich pozwalających na łatwe tworzenie nowych stron, kładziemy duży nacisk na to, aby nasz CMS pozwalał na jak największe dopasowanie portalu pod kryteria WCAG w standardzie AA. Dzieje się to przez dostosowanie kodu produktu tak, aby portal umożliwiał odczytywanie stron przez zewnętrzne czytniki oraz dawał dostęp do poruszania się po stronie z poziomu klawiatury komputerowej lub urządzeń asystujących. Oprócz tego na bieżąco rozwijamy naszego CMSa, tak aby redaktorzy mogli jeszcze łatwiej tworzyć dostępne strony.
Oczywiście można powiedzieć, że jest to pewna stronniczość, natomiast uważamy, że to jest bardzo dobry system zbudowany na latach doświadczeń z pomagania bankom w tworzeniu świetnie działających i cyfrowo dostępnych portali.